Seria numizmatyczna „Zamki i pałace w Polsce” nawiązuje bezpośrednio do historii naszego kraju. Głównym założeniem przy tworzeniu tej serii monet było promowanie zabytków. Przedstawione zostały obiekty oraz budowle o charakterze kulturowym, historycznym a także obyczajowym. Seria ta została zapoczątkowana dość dawno bo w roku 1975. Pierwsza moneta z tej serii przedstawia Zamek Królewski w Warszawie. Wyemitowana została ona w nominale stuzłotowym. W kolejnych latach z różnych względów nie kontynuowano wybijania numizmatyków z tej serii.
Po bardzo długiej przerwie, która trwała osiemnaście lat Narodowy Bank Polski wyemitował kolejną monetę. W roku 1993 wyemitowano monety o nominałach 300 000 i 20 000 zł. Przedstawiono na nich Zamek w Łańcucie. Kolejna emisja nastąpiła w roku 1995. Po denominacji Narodowy Bank Polski zdecydował się na cykliczną i regularną kontynuację numizmatyków tej serii. Wyemitowano wtedy dwanaście monet. Monety zostały podzielone na sześć serii tematycznych. W każdej serii Narodowy Bank Polski emitował numizmaty o nominałach dwu i dwudziestozłotowych. Kolejne serie przedstawiają: Pałac w Łazienkach, 1995 r.; Zamek w Lidzbarku Warmińskim, 1996 r.; Zamek w Pieskowej Skale, 1997 r.; Zamek w Kórniku, 1998 r.; Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim, 1999 r., a także Pałac w Wilanowie, 2000 r.
W 2001 roku Narodowy Bank Polski Postanowił, że seria zmieni nazwę. Ustalono, że będzie się nazywać „Zabytki kultury materialnej w Polsce”. Narodowy Bank Polski oficjalnie zaznaczył jednak, że jest to kontynuacja tej samej serii. Po zmianie nazwy zdecydowano się na emisję kolejnych monet. Od 2001 roku ukazało się dwanaście monet o następujących tematach: Kopalnia soli w Wieliczce, 2001 r.; Zamek w Malborku, 2002 r.; Kościół w Haczowie, 2006 r.; Miasto średniowieczne w Toruniu, 2007 r.; Kazimierz Dolny, 2008 r. a także Krzeszów, 2010 r. Ze względu na długi okres emisji tej serii niewielu numizmatyków posiada w swoich zbiorach całą kolekcję monet. Monety są pożądanym obiektem w wielu aukcjach numizmatycznych.